Bệnh zona (Herpes zoster) là nhiễm vi rút da do tái hoạt tính các vi rút trong cơ thể của bệnh thuỷ đậu mắc từ trước.

Dịch tễ học: có tới gần 70% người bị zona trên 50 tuổi, tuy nhiên cũng có gần 5% trường hợp trẻ dưới 15 tuổi. Thông thường, khi mắc zona thường chỉ bị một lần nhưng cũng có một số người bị tái phát. Nguy cơ mắc bệnh cao hơn ở những người có suy giảm miễn dịch như nhiễm HIV, hoặc do sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch như thuốc chống ung thư, thuốc chống thải mảnh ghép, corticoid...

          Biểu hiện bệnh ban đầu là đau dây thần kinh hoặc dị cảm trước khi xuất hiện thương tổn 2-3 tuần. Biểu hiện đau trước khi mọc mụn nước có thể là đau nhức, cảm giác bỏng rát, ngứa, đôi khi thấy bứt dứt khó  chịu ở vùng da sẽ bị mọc mụn nước. Đau trong giai đoạn này có thể nhầm với đau nửa đầu, thiên đầu thống, đau do bệnh lý tim, đau bụng ngoại khoa.

     Tại vùng thương tổn khởi đầu là dát đỏ, sau đó vài ngày mụn nước xuất hiện và tồn tại trong 3-5 ngày, sau đó đóng vẩy tiết rồi bong vẩy trong vài ngày đến 2-3 tuần. Giai đoạn mọc mụn nước gọi là giai đoạn hoạt tính của bệnh. Các mụn nước mọc thành chùm, liên kết với nhau thành bọng nước và có ngứa nhưng không đau. Các mụn nước này mọc trong khoảng 1 tuần và chỉ ở một bên của cơ thể theo đường giữa. Vị trí mọc thương tổn vùng lưng ngực khoảng 50%, vùng mặt cổ khoảng 10-20% và thắt lưng cùng 10-20%. Niêm mạc cũng có thể có mụn nước. Hạch vùng lân cận cũng to và đau nhẹ.  Trong giai đoạn trước và trong khi mọc mụn nước, người bệnh có thể có triệu chứng toàn thân như cúm: nhức đầu, mệt mỏi và sốt.  

     Tiến triển của bệnh thường lành tính, khỏi sau vài tuần. Triệu chứng đau sau zona thường khỏi sau 2-6 tháng, chỉ có khoảng 1-2% số người bệnh còn đau kéo dài và có khi đến hàng năm. Giai đoạn đau sau zona người bệnh thường bị trầm cảm. Một số bệnh nhân có biến chứng  bội nhiễm các thương tổn da, viêm não-màng não, viêm gan, thận...

          Chẩn đoán bệnh zona khi đã xuất hiện mụn nước, bọng nước rất dễ dàng, nhưng chẩn đoán sớm khi mới có triệu chứng đau thì  dễ bị nhầm với các bệnh lý đau khác theo khu vực zona khư  trú.

          Điều trị: mục đích của điều trị là chống bội nhiễm thương tổn da, chống đau dây thần kinh, chống vi rút,  phòng tránh các biến chứng nặng và đau sau zona. Acyclovir là thuốc chống vi rút có hiệu quả làm giảm bệnh, giảm đau sau zona nhưng cần dùng sớm khi có tiền triệu hoặc ít nhất 72h sau khi mọc mụn nước. Liều dùng 3,2-4g/ngày trong 7-10 ngày. Trường hợp nặng có thể phối hợp với interferon để trách các biến chứng nặng. Bệnh nhân cũng cần dùng các thuốc giảm đau, nghỉ tĩnh dưỡng trong thời gian điều trị. Điều trị đau sau zona cần được các bác sĩ chuyên khoa chỉ định và tư vấn cẩn thận.

Bài và ảnh: PGS.TS. Nguyễn Duy Hưng, Bệnh viện Da liễu Trung ương

Đăng tin: Phòng CNTT&GDYT